Šta reći o karijeri Pola Šredera (Paul Schrader)? Čovjek koji je dugo bio sinonim za scenario, čovjek koji je prije pisanja “Taksiste” (“Taxi Driver”), “Jakuze” (“The Yakuza”), “Opsesije” (“Odssession”), “Rolling Thunder”, “Američkog žigola” (“American Gigolo”), “Razjarenog bika” (“Raging Bull”), “Mišime” (“Mishima: Life In Foura Chapters”), “Posljednjeg iskušenja Hristovog” (“The Last Temptation of Christ”) i režiranja “Blue Collar” i “Hardcore”, bio jedan od pionira filmske kritike u SAD i iza sebe ostavio najznačajniju knjigu o Ozuu, Bresonu i Drejeru (“Transcedental Style in Film”), danas je otišao u ilegalu filmskog svijeta iz koje se čudnim djelima vodi bitku za bilo kakav, bilo kako značajan epilog svoje karijere.
Devedesetih, kada su trileri i neobične akcije i dalje bile žive vrste filmova, Šreder se još držao. Posljednje dvije decenije su ga zatekle na čudne načine. Iako mu se ime izlizalo i ne znači što i nekada, on uporno stvara filmove neobičnog duha, za koje samo možemo misliti da će ih budućnost rasvijetliti kao neku vrstu uzvišenih filmskih formi koje savremenici nisu razumjeli – ovdje pogotovo mislim na njegovo partnerstvo za Linzi Lohan (Lindsay Lohan) i njihov film “Canyons”.
Odlično je što Šreder uz sebe vodi pratnju lojalista poput Viljema Defoa (Willem Defoe) i Nikolasa Kejdža (Nicolas Cage), koji očigledno pristaju na svaku njegovu egzibiciju, ne obazirući se na eventualne posljedice po njihove karijere – šta reći o neobičnoj zvjeri od filma kakav je “Dog Eat Dog”?
Pored cjelovitih autorskih projekata Šreder je u međuvremenu režirao i stvari koje nije pisao. To je slučaj sa filmom “Autofokus” (Auto Focus”), čiji sinopsis svejedno zvuči kao sinopsis Šrederovog filma.
“Autofokus” je osvrt na živopisni život i tajanstvenu smrt glumca Boba Krejna (Bob Crane). Krejn je postao zvijezda televizijske hit komedije “Hoganovi heroji” (1965 – 1971). Koristeći se slavom koju je stekao, Krejn se zdušno prepustio slobodoumnom duhu tog vremena, imajući afere sa brojnim ženama – postao je ovisnik o seksu. Kasnije se Krejn udružio sa video-snimateljem Džonom Karpenterom (zamislite kako je ovisnik o seksu mogao iskoristiti lika koji je bio vičan video-opremi – i ne, ne radi se o “tom” Karpenteru), koji je dokumentovao njegove avanture. Vjeruje se da je upravo to prijateljstvo dovelo do Bobovog kasnijeg ubistva 1978. godine u motelskoj sobi u Stokstdejlu u Arizoni. Film “Autofokus” nastao je na osnovu knjige Roberta Grejsmita (Robert Graysmith) “Ubistvo Boba Krejna”, koju je adaptirao za film Majkl Gerbosi (Michael Gerbosi). Igraju Greg Kiner (Greg Kinnear), Viljem Defo, Marija Belo (Maria Bello) i Rita Vilson (Rita Wilson).
(Inače, Grejsmit je čovjek koji je napisao knjigu “Zodijak”, po kojoj je Dejvid Finčer uradio istoimeni film.)
Iako je te 2002. godine prošao potpuno ispod radara publike, “Autofokus” zaista ima šta da ponudi. Uzmite samo činjenicu da je ovo vjerovatno najbolja uloga Grega Kinera, glumca koji ima nevjerovatan potencijal, ali koji godinama dobija tipski kasting koji ga čini predvidljivom filmskom pojavom. Stavljen u ulogu seksualnog manijaka, narcisoidnog, ali vječno simpatičnog bolesnika koji ne može izvući glavu iz vrtloga u koji je upao, vrtloga sopstvene ličnosti, koji će ga eventualno odvući na dno, Kiner zaista nalazi svoj jezik.
Samo stavite Viljema Defoa, kao ljigavog, uvrnutog gubitnika vičnog baratanju video-opremom, uz seksualnog predaora Kejna, napravite od njih dvojac, i sama slika će vas zgaditi.
Šrederove režija je poštena i odana materijalu. On ne oklijeva da nas postepno vodi u najmračnije dijelove čovjekove ličnosti i da nas zgadi nad njim, a odvešće nas u mračne odaje među jadnike koji na traci bilježe svoje perverzije da bi ih kasnije premotavali, gledali i tražili nešto u njima – istinu, valjda. Kada dođete tamo, u taj mrak, znaćete da vas je tu doveo čovjek koji je izmaštao lik Trevisa Bikla, čovjek koji je napisao i režirao “Aflicttion”, znaćete da on čeka da odreagujete i da vas on gleda kako se migoljite u sjedištu.
Iako nije film za svakoga (koji jeste?), “Autofokus” je jedan od onih koje sami morate iskopati iz mulja godina, očistiti i saslušati šta ima da kaže, jer zaista ima šta reći.
Možete ga pogledati na kanalu Cinemax u okviru vašeg m:tel Open paketa, u nedjelju, 9. aprila od 23.05 časova.
